Hoek van Holland bevindt zich geologisch gezien in een betrekkelijk jong gebied. De brede Maasmonding is in de Middeleeuwen sterk gaan verzanden waardoor nieuw land ontstond met het dorp ’s-Gravenzande. Om dit nieuwe land te beschermen tegen de zee werden er dijken aangelegd, onder andere de Maasdijk.
Door de natuurlijke aanwas werd het ambacht ‘s-Gravenzande steeds groter. Er konden regelmatig nieuwe gebieden worden bedijkt, zoals het Noordland, het Nieuwland en de Bonnenpolder. Vanaf de kustduinen ontstonden er haakwallen langs de noordelijke oever van de Maas, het Staelduin is zo’n haakwal of rivierduin. Dit proces bleef maar doorgaan in zuidelijke richting en de Hoek van Holland, het scharnierpunt van kustduin en haakwal werd steeds groter en dreigde de Maasmonding geheel af te sluiten.
Om de haven van Rotterdam bereikbaar te houden werd er tussen 1866 en 1872 een kanaal door de Hoek van Holland gegraven.
Aan de noordzijde van deze Doorgraving, in feite een deel van de Nieuwe Waterweg, ontstond het dorp Hoek van Holland waar vooral mensen kwamen te wonen die betrokken waren bij scheepvaart en handel. Het dorp was onderdeel van gemeente ‘s-Gravenzande maar werd in 1914 geannexeerd door Rotterdam.