Religie & onderwijs

Oude pastorie

1645 - Oude pastorie (1935)

De oudst bekende gegevens over de locatie van het huidige pand Wilhelminaplein 8 in Naaldwijk gaan terug tot het jaar 1434.
Dat jaar verhuurt Willem van Naaldwijk met recht van erfpacht een hofstede (een dorpsboerderij) in het dorp Naaldwijk aan Jan Rembrantsz. voor 25 schellingen Hollands en twee kapoenen, jaarlijks te voldoen op Heilige Ermisse.
In de daarop volgende eeuwen wisselt het pand regelmatig van bestemming en van eigenaar.

In 1632 komt het echter in het bezit van baljuw van Catshuijsen, die besluit het oude pand af te laten breken, waarna hij omstreeks 1645 op dit terrein twee huizen bouwde die nu nog aan het Marktplein staan.

Na zijn overlijden en dat van zijn vrouw wordt de panden en tuin overgedragen aan Frederic Schoon, rentmeester van de goederen van de Prins van Oranje te Naaldwijk, de schoonzoon van Van Catshuijsen.
In 1663 verhuurt hij beide huizen enige tijd aan de baljuw Pieter van der Meer voor f 165,– per jaar.

Tot 1766 veranderen ze opnieuw meerdere malen van eigenaar tot in dat jaar de panden verkocht worden aan Anthonius Breur, “bedienaar des Goddelijken woords” te Naaldwijk voor f 1700,–.
Tien jaar later, als hij inmiddels predikant in Alblasserdam is, draagt hij de panden over aan “baljuw en kerkmeesteren” van Naaldwijk om tot “vaste pastorie en woning” van de predikant van Naaldwijk te dienen.

Tussen 1766 en 1971 wordt de pastorie bewoond door 11 predikanten, waaronder ds. J.P. de Graaff, die als lid van het Vrijzinnig Protestantsch Kerkcomité (VPK), dat de rechtsopvolger is van de in 1941 ontbonden omroep VPRO,  betrokken is bij uitzendingen van programma’s in de zendtijd van de dan als enig toegestane “Nederlandse Omroep”.

Ook was tijdens de oorlog ds. W. Banning, de latere professor, korte tijd pastoriebewoner.
Hij werd in 1944 door de Duitsers uit Noord-Holland verbannen en kwam toen in Naaldwijk terecht.
Tijdens zijn Naaldwijkse periode (tot september 1945) ontving hij mannen als prof. dr. ir. W. Schermerhorn en W. Drees en overlegde met hen over de vorming van de PvdA en van het eerste naoorlogse kabinet.
Na de bevrijding vertrok hij uit Naaldwijk om zich aan “kerk en wereld” te wijden.

De laatste predikant was ds. G. Scheper (1948-1973) en vanaf diens vertrek heeft het pand niet meer als pastorie gediend.

Nadat er een aantal jaren gemeentelijke diensten in gehuisvest waren, werd de pastorie eind 1979 verhuurd aan de Stichting Westlands Centrum voor Streekhistorie. Deze stichting waarin een aantal Westlandse organisaties op streekhistorisch gebied participeerden, had daarmee een vast onderkomen gevonden. Deze functie heeft het gehouden tot 1 januari 1992.

Op dit moment is in het pand het Grand Café – Restaurant Bij5 gevestigd.
Het pand is een rijksmonument.

Bron: de oude pastorie te Naaldwijk op oudwestland.nl